Doğru bot büyüklüğü

Amacınıza en uygun ve iyi bot bile eğer doğru büyüklükte değilse işinize yaramayacaktır. Bot için alışverişe çıkmadan önce ayakkabıyla giymeyi planladığınız çorapları giyin ya da alışveriş yaptığınız yerden uygun kalınlıkta bir deneme çorabı edinmeye çalışın. Genelde insanların ayakları yürüyüşlerde ve dağ aktivitelerinde şiştiği için botu denemeye akşam saatlerinde gitmeniz yararlı olacaktır. Dağ botları giymeye alıştığınız normal ayakkabınızdan daha büyük olmalıdır. Ayaklarınızı ayakkabının içinde iyice öne ittiğinizde, işaret parmağınızın ayakkabının arkasına enine girebilmesi gerekir. Bağcıkları sıkıca bağlayıp topuğunuzu yukarı kaldırmaya çalıştığınızda ise topuğunuz tabandan en fazla 3–4 mm. kalkmalıdır. Ayak parmaklarınızı ise rahatça oynatabilmeniz ayakkabının kan dolaşımınızı engellememesi için gereklidir. Ayakkabının herhangi bir noktasında da belirgin bir baskı da olmamalıdır.

Genelde ayakkabının küçük olmasındansa büyük olması tercih edilmekte ve fazladan çorap giyerek bu sorunun halledilebileceği düşünülmektedir. Ne yazık ki fazladan çorap giymek bu sorunu tam olarak çözmez. Bu yüzden alacağınız ayakkabının mutlaka ayağınıza uyduğundan emin olun.

Ayakkabılarınızı aldıktan sonra hatırlamanız gereken önemli şeylerden biri de ilk olarak ayakkabınızı şehirde giymenizdir. Bu, özellikle kalın deri ayakkabılarda ayakkabıların açılması, derinin yumuşaması ve ayağınızın şeklini almasına yardımcı olur. Sert, deri ayakkabılarda bunu sağlamak için faaliyetten önce ayakkabılarla toplam 15 km. kadar yürümek gerekir. Bu alıştırma dönemi her gün 1–2 km. şeklinde yapılabilir. Daha yumuşak ayakkabılarda bu sorun daha az olmakla birlikte ayakkabıların önceden giyilmesi ileride oluşabilecek sorunları önleyecektir.

Amaca uygun bot seçimi

İyi bir botun birçok görevi vardır. Botlar rahat, dayanıklı, koruyucu ve yapılan aktiviteye uygun olmalıdır. İyi bir dağ botu ayağa ve bileğe yeterli desteği vermeli ve kaygan ya da bozuk zeminde iyi tutunabilmelidir. Ayağı taş ve kayalardan koruyabilmeli ve aynı zamanda rahat yürüyebilecek kadar esnek olmalıdır. Ayrıca ayağı kuru ve doğru sıcaklıkta tutabilmelidir. İyi bir dağ botunun tüm bu gereksinimleri kişi için ortak bir noktada birleştirmesi gerekir.

Doğru bot esnekliği arazinin durumuna ve taşınan çanta artı kişinin ağırlığına göre değişir. Botunuzu nispeten düz bir zeminde yürürken kullanacak iseniz esnek bir bot tercih etmelisiniz. Fakat dağlık arazide daha bozuk bir zeminde yürüyecek iseniz daha sert tabanlı ve bileğinize daha fazla destek veren bir bot almanız daha doğru bir seçim olur. Ayrıca taşıyacağınız yük ya da kendi vücut ağırlığınız fazla ise biraz daha sert botlar tercih etmelisiniz.

Araziye uyum açısından botun tabanı çok önemlidir. Dağcılık için üretilmiş sert ve ağır botların daha iyi bir tutuş için daha derin dişleri vardır. Bu, özellikle çamur veya kar kaplı dik yamaçları inerken kaymayı önler. Kamp ve yürüyüş botlarında derinliği daha az olan farklı yapılarda dişler kullanılır. Değişik bot üreticileri farklı tabanlar kullanırlar.

Dağ botlarında üst bilek kısmının görevi ayağı rahat bir şekilde botun içinde tutmak, desteklemek ve hava şartlarından korumaktır. Bu kısımlarında genelde su geçirmezlik işlemleri uygulanmış deri kullanılır. Kalın deriler daha sert olduğu için daha iyi bir koruma ve bilek desteği verir ve daha dayanıklıdırlar. Daha ince deriler ise botun daha rahat ve daha esnek olmasını sağlar. Ayrıca botun etrafına eklenilen lastik şerit bant da (Çarşak bandı) ayağı ve dikişleri dış etkenlerden korur ve su geçirmezliği arttırır. Botda mümkün olduğunca az dikiş olması ve tek parça deriden üretilmiş olması su geçirmezlik açısından dikkat edeceğiniz noktalardan biridir.

Süet ve kumaş botlar da yazın ve kuru iklimlerde veya şehirde kullanılmaya uygun botlardır. Bu botlarda kumaş olarak kullanılan Cordura kumaş, sentetik ve dayanıklı bir kumaştır. Bu botların avantajları deri olanlara göre daha rahat ve hafif olmaları ve daha iyi nefes almalarıdır fakat su geçirmezlikleri daha azdır ve ayağa daha az destek verirler. Genel olarak patikalarda yapılacak günübirlik yürüyüşler için uygundurlar.

Alacağınız botun iç yüzey astarı da dikkat edeceğiniz başka bir detay olabilir. Yumuşak bir iç yüzey sağlamak için astar malzemesi olarak yumuşak ince deri ya da sentetik bir malzeme kullanılabilir. Astar olarak kullanılan sentetik malzemelerin dayanıklı olması, şeklini çabuk kaybetmemesi, hava ve nem geçirmesi, kolay kuruması ve koku tutmaması dikkat edebileceğiniz özelliklerdir.

Alacağınız bota karar verirken ağırlığını da göz önüne almalısınız. (Ayaklarda taşınan ekstra bir kilogram yük aşağı yukarı sırtta taşıdığımız beş kilograma eşittir.) Bu yüzden bot seçerken ağır botların güvenliği ve koruması ile hafif botların esnekliği arasında bir seçim yapmanız gerekecektir.

Tabanla üst kısmı birleştirmek metodu da akla gelen diğer bir dikkat edilecek noktadır. Birleştirme metotları olarak yapıştırma veya dikiş yöntemlerinden biri kullanılır. Yapıştırma metodu botun maliyetini düşürmekle birlikte çok daha az dayanıklıdır. Dikişli botlarda ise dikişlerin çift sıra olması botun daha dayanıklı olmasını sağlar.

Kumaş Botlar

Birçok dağcı kampta ve dağa yaptıkları yürüyüşlerde hafif yürüyüş botları giyer ve ağır, destekli plastik botlarını karlı bölgelere saklarlar. Hafif botlar arazinin çok kötü olmadığı yerlerde kısa mesafe yürüyüşleri için kullanılabilirler. Deri botlardan daha az koruma ve destek sağlamalarına rağmen ıslandıkları zaman daha çabuk kurur ve ayağın daha rahat olmasını sağlarlar.

Çöl botları

Sert tabanları ve hafif deriden üst kısmıyla çöl hodan bir taraftan çöl kumunun içeri girmesini engellerken bir taraftan da ayakların nefes almasını sağlarlar. Islak ortamlarda süet çöl botlarının gözenekleri daha da açılacağından kurumaları iyice zorlaşır.

Spor ayakkabısı

Antrenman botları kamp yapılan yerlerde ya da araç ve botlarla seyahat edilirken daha önceki efordan dolayı ağrıyan, tahriş olmuş ayakların dinlenmesi için giyilir. Ancak rahat ve yumuşak olmalarına rağmen ağır botlar kadar iyi bir koruma sağlamazlar. Spor ayakkabılarının devamlı giyilmesi ayakları yumuşatacağından daha kolay yara olurlar. Islak zemin ve çamurda ise spor ayakkabıları çamura saplanıp ayaktan çıkabilirler.

Dağcı botları

Ağırlık, dayanıklılık ve koruma arasında eşit bir dağılım yaparsak sağlam tabanlı, destekli bilekli, dişli tabanlı ve su geçirmez bir dağcı botu elde ederiz.

Cangıl botu

Cangıldaki esas problem sürekli nem ve zemindeki sivri kökler ve kayalardır. Cangıl botları, lastik tabanları sayesinde, ıslak zemindeki suyu dışarıda tutar; kanvas üst kısım da ayağın nefes almasını sağlar. Bir nehir geçişinden sonra, yürürken içeri giren su, özel deliklerden dışarı çıkar. Dişler geniş ve kalın olduklarından ıslak zemini iyi tutar.

Plastik kar botları

Buza tutunmak için kullanılan kramponlar sayesinde, yürürken ayağın sağlam basmasını sağlayacak şekilde tasarlanan bu botlar, en soğuk iklimlerde bile kullanılabilmeleri için çok iyi bir yalıtım sistemine sahiptir. Ancak kayak botları gibi yürüyüşü zorlaştırır. İçlerinde ikinci bir bot gibi termal bir kat vardır ve bu kat, örneğin çadırların içinde tek başına da giyilebilir. Sert kenarlar kayalık arazide çok yararlıdır.